لیزر یک تکنولوژی و فناوری بسیار پیشرفته است که مانند برق کارهای گوناگونی می توان به وسیله آن انجام داد. پزشکان و متخصصان این روزها در زمینه های مختلفی از جمله چشم‌پزشکی، فیزیوتراپی، توانبخشی و پوست، از لیزر استفاده می کنند. کاربرد لیزر بسیار گسترده است و در حوزه زنان و دندانپزشکی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
تاریخچه استفاده از لیزر در علم دندانپزشکی
استرن و همکارانش از اولین کسانی بودند که در سال 1960 بر روی کاربرد لیزر در دندانپزشکی تحقیق نمودند. اما اولین کاربرد لیزر در دندانپزشکی توسط تئودور میمن (Miaman) در سالهای 1960 بود. میمن توانست لیزری ازجنس هلیوم و نئون بسازد. در سالهای بعد انواع دیگری از لیزر نیز ساخته شد. از جمله :
لیزر Yttrium- Aluminum- Garnet neodymium یا Nd:YAG در سال 1961
لیزر آرگون در سال 1962
لیزر CO2 در سال 1964
از لیزر در دندانپزشکی چه استفاده ای می شود؟
همانطور که گفته شد یکی از شاخه های پزشکی که به کمک لیزر موفق به درمان بدون درد و خونریزی بسیاری از مشکلات بیماران شده است، دندانپزشکی می باشد.
در ادامه به بررسی نقش لیزر در درمان های دهان و دندان می پردازیم
تشخیص پوسیدگی و جرم
لیزر فلورسانس یکی از روش های نوین در تشخیص زودرس ضایعات پوسیدگی و جرم دندانی است. در این تکنیک با تاباندن نور لیزر به بافت بیولوژیک، چنانچه فعالیت متابولیک باکتریایی تشخیص داده شود، این لیزر با القای اثرات فلورسانس، بازتابی به دستگاه برمی گرداند و با تبدیل شدت این نور برگشتی به یک مقیاس عددی می توان به تشخیص ضایعه پوسیدگی یا جرم کمک کرد.
از آنجا که حساسیت تکنیکی این روش بسیار بالا است، احتمال مخفی ماندن پوسیدگی از دید دندانپزشک بسیار کم است. البته احتمال تشخیص کاذب پوسیدگی در ناحیه شیارهای سالم هم وجود دارد.
درمان حساسیت دندانی
یکی از علتهای رایج مراجعه بیماران به دندانپزشک، زیاد بودن حساسیت عاجی است. برای کاهش این حساسیت از روش های متفاوتی همچون استفاده از خمیر دندان های حاوی مواد ضد حساسیت، ژل های فلوراید و ادهزیوهای عاجی استفاده می شد. اما لیزر می تواند در درمان این مشکل مفید باشد. نحوه درمان به این صورت است که با تابش لیزر دیود 810 نانومتر به سطح دندان با توان 1 وات و به شکل عمود و غیر تماسی به مدت 30 تا 60 ثانیه در یک جلسه به میزان قابل توجهی حساسیت عاجی به شکل فوری کاهش می یابد. البته برای درمان کامل، این روند باید با فاصله دو هفته ای تا حصول بهبودی از دید پزشک ادامه یابد.
سفید کردن دندان ها
یکی از موارد استفاده رایج لیزر در دندانپزشکی، بلیچینگ (سفید کردن دندان ها) در دندانپزشکی است. لازم به ذکر است که لیزر در درمان بلیچینگ تنها برای فعال کردن ژل بلیچینگ استفاده می شود و هیچ لیزری تا به امروز به شکل مستقل خواص بلیچ ندارد. به کمک لیزر در بلیچینگ پزشکان، در یک مدت زمان کوتاه تر، دما را بالا برده و سرعت فعال شدن ژل را افزایش می دهد. استفاده از لیزر در بلیچینگ سرعت کار را بهبود می بخشد.
برداشت پوسیدگی و تهیه حفره
یکی از مواردی که نقش موثری در درمان های دندانپزشکی داشته است و بسیاری از بیماران طرفدار آن می باشند استفاده از لیزر به عنوان جایگزینی برای تراشیدن حفره ها و برداشتن پوسیدگی ها است.از آنجا که در این روش دیگر به استفاده از مته های دندانپزشکی نیازی نیست و بیمار ناچار به تحمل صدای ناهنجار آنها نیست، درمان های دندانپزشکی خوشایندتر و تحمل پذیرتر می گردد.
جراحی بافت نرم
می توان گفت تمامی لیزرهایی که امروزه در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند، با مکانیسمهای مختلف قادر به برش بافت نرم هستند. از فواید این روش این است که لیزرها با نفوذ به بافت نرم ضمن برش دادن آن، با انسداد عروق خونی و مهار گیرنده های درد در محل برش سبب می شوند، بیمار درد کمتری را نسبت به روش جراحی معمولی احساس کند و خونریزی کمتری داشته باشد. مزیت دیگر استفاده از لیزر در این جراحی ها آن است که زخم سریع تر ترمیم می شد و چون التهاب مختصری ایجاد شده ، تورم و ناراحتی کمتری را پس از عمل شاهد خواهیم بود.
درمان سرطان ها
لیزر برای درمان سرطانهای بدخیم مخاط دهان نیز کاربرد دارد. این لیزرها قادرند سلول ها و شبکه خونی سلول های سرطانی را از بین ببرند و باعث مرگ سلول های سرطانی شوند. همچنین لیزر می تواند باعث فعال کردن سیستم ایمنی میزبان شود.
درمان ریشه
از آنجا که هدف اصلی در درمان ریشه تمیز کردن کانال دندان است، استفاده از لیزر می تواند کمک موثری برای استریل کردن مجموعه کانال اصلی یا کانالهای فرعی دندان باشد.
جراحی لثه
لیزر اربیوم می تواند در جراحی لثه به منظور حذف بافت گرانولیشن یا عوامل محرک سطح ریشه و در جراحی افزایش طول تاج به منظور اصلاح بافت نرم و استخوان آلوئولار موثر باشد. این روش معمولا در قدام فکین که عرض استخوان بین دندانی کمتر است کاربرد دارد و در نواحی خلفی فکین، برداشت استخوان نیازمند کنار زدن فلپ و افزایش طول تاج به شکل کلاسیک می باشد.
معایب استفاده از لیزر در دندانپزشکی
علاوه بر آنکه، استفاده از لیزرها، خدمت بزرگی در بهداشت و راحتی درمان های پزشکی و دندانپزشکی بوده است دارای معایبی است که موجب شده در برخی موارد پزشکان آن را به عنوان روش جایگزین انتخاب ننمایند و از همان روش های قبلی بهره ببرند.
از جمله ضعف ها و معایب کاربرد لیزر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
لیزر را برای دندانهایی که قبلا ترمیم فلزی داشته اند نمی توان استفاده کرد. البته در خصوص تراش ترمیم های کامپوزیتی لیزر اربیوم توانمند است.
لیزر در تراش روکش و یا پوسیدگی های راجعه قابل استفاده نیست.
لیزر در دندانپزشکی نمی تواند شکل کامل و صحیحی از حفره ارایه دهد بنابراین برای شکل دهی کامل حفره هنوزهم به مته های دندانپزشکی نیاز است. در صورتی که صرفا از لیزر به منظور تراش دندان استفاده شود ماده ترمیمی انتخابی کامپوزیت خواهد بود.
برای استفاده از این لیزر مانند تراش با مته های دندانپزشکی، دندان باید بی حسی شود. اما اگر از مقادیر پایین تر انرژی دستگاه استفاده شود میتوان تراش بدون درد را برای بیمار به انجام رساند. اما از آنجا که این مقادیر انرژی حداقل انرژی قادر به ablation بافت سخت است در چنین شرایطی تراش دندانی به کندی انجام و همین محدودیت سبب می گردد که کلینسین کار با انرژی بالاتر همراه با تزریق بی حسی را ترجیح دهد.
در صورتیکه دقت کافی در استفاده از لیزر صورت نگیرد، لیزر باعث آسیب جدی به چشم می شود. این آسیب می تواند ناشی از جذب انرژی توسط قرنیه و یا شبکیه چشم باشد. به همین دلیل باید حتما چشمان بیمار را با عینک محافظ پوشاند.
مورد دیگری که باید در نظر داشت این است که هر دندانپزشکی که از لیزر استفاده می کند باید از ریسک های احتمالی آن کاملا آگاه باشد و برای استفاده از دستگاه مورد نظر کاملا تعلیم دیده باشد و دوره های مخصوص لیزر تراپی را گذرانده باشد.
یکی دیگر از معایب کاربرد لیزر، هزینه بالای آن نسبت به سایر روش های درمانی است. اما اگر جزو کسانی هستید که به دلایلی از جمله ترس از دندانپزشکی و ابزار معمول آن، عدم تحمل درد و خونریزی و یا تمایل به سرعت ترمیم ، درمان های دندانی خود را عقب می اندازید، با استفاده از لیزر می توانید تجربه ای متفاوت از دندانپزشکی داشته باشید.
Leave A Comment