بی حسی موضعی یکی از مراحل مهم کارهای دندان پزشکی است که از اهمیت بالایی برخوردار است. یک بی حسی موضعی موفق باعث آرامش بیمار در حین کار و سبب اطمینان او به دندانپزشک می شود. همچنین دندانپزشک کار خود را با آسودگی خاطر از اینکه بیمارش درد ندارد و آرام است انجام می دهد.
بی حسی موضعی ممکن است مشکلاتی را برای بیمار داشته باشد که قسمتی از آن مربوط به داروی مصرفی و قسمت دیگر مربوط به وسایل مورد استفاده، فیزیولوژی بدن بیمار و خود عمل تزریق می باشد.
تعریف بیحسی موضعی
بی حسی موضعی عبارت است از، از دست دادن حساسیت نسبت به تحرکات دردناک که بعلت قطع جریان محیطی در طول یک عصب به صورت گذرا بوجود می آید.
داروهای بی حسی موضعی کلا به سه گروه تقسیم می شوند.
1- استرها
۲ – آمیدها
3 – ترکیبات نوع هیدروکسیل
تکنیک های تزریق برای ایجاد بی حسی موضعی
١- انفیلتراسیون – در این روش ماده بی حسی به داخل غشاء مخاطی یا زیر پوست تزریق می شود. عمل آن به یک ناحبه کوچک محدود می شود
٢- تزریق زیر مخاطی یا زیر پوستی – بیشتر برای بی حسی نسج نرم پوست با مخاط به کار می رود.
٣- تزریق سوپرا پریوستئال – تا حد امکان محلول بالای پریوستئوم تزریق می شود. ۴- ترزیق اینترسپتال – تزریق به داخل سپتوم دندان و PDL انجام می شود.
۵- تزریق ساب پریوستئال – تزریق روی استخوان و زیر پوست صورت می گیرد. پس از تزریق و رفتن اثر بیحسی درد در محل تزریق خواهد بود. عمق بیحسی و نفوذ بهتری در استخوان می دهد.
6- تزریق داخل استخوانی – سوزن را وارد استخوان اسفنجی می کنند و تزریق می کنند. این روش در بچه ها عملی است.
۷- بیحسی بلاک با انتقالی – مناسب ترین روش برای بیحسی فک پایین بوده و در جراحی های وسیع نیز بکار می رود.
عوارض بی حسی موضعی چیست؟
اگر از قواعد استفاده صحیح از داروها مطلع باشیم می توانیم از بیشتر عوارض و واکنش ها پیشگیری کنیم. در صورتیکه کار کردن با سلیقه خودی و استفاده از تکنیک های نامناسب احتمال خطر را افزایش خواهد داد.
عوارض بی حسی موضعی که به دو دسته موضعی و سیستمیک تقسیم می شوند
الف – عوارض موضعی: این عوارض شامل آن دسته از عوارض است که در محل تزریق اتفاق می افتند.
این عوارض را می توان در دسته های زیر تقسیم بندی کرد:
تشکیل هماتوم Haematoma
اگر چه در طی هر تزریقی ممکن است هماتوم ایجاد شود ولی بیشتر در تزریق سوراخ منتال، اینفواربیتال و توبروزینه دیده می شود. هماتوم به ندرت به درمان خاصی نیاز دارد ولی در بیمارانی که مقاومت بدن شان کاهش یافته باشد زمینه را برای بروز عفونت مستعد می سازد.
شکستن سوزن
شکستن سوزن در استفاده از سوزنهای یکبار مصرف کمتر اتفاق می افتند ولی با حرکات تند بیمار با خم و راست کردن سوزن می تواند رخ دهد. بیشتر سوزن ها در محل Hub می شکنند بنابراین بهتر است سوزن را تا انتها فرو بندیم و همیشه یک چهارم آن خارج باشد.
آنستزی با پاراستزی دائمی یا گذرا
پاراستزی اصطلاحا به یک حس غیر طبیعی گفته می شود و می تواند در موارد قطع با تروما به عصب یا قطع ناکامل عصب ایجاد شود. ترومای ناشی از یک سوزن که سر آن در اثر برخورد با استخوان خم شده است از عوامل ایجادکننده پاراستزی است.
عفونت
هرگاه مواد غیر استریل در نسج وارد شوند عفونت می تواند اتفاق بی افتد که معمولا در طی ۲۴ ساعت پس از تزریق علائم آن آشکار می شود. با عدم استفاده از باقیمانده کار پول ها، جلوگیری از آلودگی سوزن و تمیز کردن دیافراگم کارپول با الکل می توان تا حد زیادی از بروز عفونت جلوگیری کرد.
درد ناشی از تزریق
بیشتر به علت خروج سریع مایع و وارد شدن سریع آن به فضای زیر پوست و مخاط می باشد ، برخورد سوزن با استخوان پریوستئوم و انتهای رشته های عصبی نیز دردناک می باشد. آلوده بودن کارپول تزریق دردناکی را ایجاد می کند. کج شدن سر سوزن از دیگر علل درد تزریق است. با تزریق آهسته دارو و نیز دقت در محل تزریق تا حدودی می توان از درد تزریق جلوگیری نمود ولی بسیاری از موارد فوق اجتناب ناپذیر است.
درد بعد از تزریق
معمول ترین علت درد طولانی پس از تزریق عبارتند از: تزریق مایع در زیر پریوست یا پاره شدن پوست بوسیله نوک سوزن و نیز عبور سوزن از میان الیاف عضلات. پاره شدن الیاف عضلات در اثر عبور سوزن از مبان الیاف عضلات باعث تریسموس دهان پس از تزریق می شود که شایع ترین محل بروز آن عضله تریگوئید داخلی در بلاک عقب دندان تحتانی است
هریس پس از تزریق
بیشتر در بیماران با تاریخچه هریس عودکننده روی لب ها دیده می شود و بیشتر در مسیر انتهایی اعصاب بی حس شده بخصوص عصب دندانی تحتانی با شاخه لب فوقانی عصب تری جمینال مشاهده می شود. در واقع ترومای تزریق باعث عود آن می شود.
۸- زخم ایسکمیک یا نکروز بافت Ischacmic Lesion or Tissue Necrosis
این عارضه بعلت ایسکمی خونی در ناحیه و تکروز بافت تغذیه نشده رخ می دهد که علت آن انقباض عروق اطراف محل تزریق و نیز سمیت ماده بیحسی برای بافت می باشد. بیش از همه در کام که مخاط سفت و چسبنده است رخ می دهد.
آسیب هایی که توسط خود شخص بوجود می آیند
بیمار در اثر بیحسی لب و گونه و زبان دچار لب گزیدگی و جویدن گونه و زبان و غیره می شود که پس از رفع بی حسی باعث درد و ناراحتی بخصوص در بچه ها می شود. این موارد باید به بیمار تذکر داده شود.
احساس Gagging با گرفتگی مجرای تنفسی
بیشتر در تزریق عصب Greater palatine بخصوص در نوع دو طرفه رخ می دهد. با اطلاع دادن قبلی به بیمار می توان به وی اطمینان خاطر داد.
ادامه این بحث در خصوص عوارض ناشی از بی حسی موضعی که شامل عوارض موضعی و سیستمیک می باشد در بخش دوم مقاله آورده خواهد شد.
بی حسی ناخواسته
گاهی بی حسی با فلج اعصابی که برای بیحسی مورد نظر نبوده اند اتفاق می افتد. از شایع ترین موارد آن فلج اعصاب انتهایی شاخه های عصب هفتم بعلت تجمع ماده بیحسی در کپسول پاروتید و علائم خاص آن می باشد. اگر تزریق بلاک عصبی دندانی تحتانی خیلی عقب صورت بگیرد بدون اینکه بیحسی لب و دندان ها بوجود آید بیمار دچار علائم (فلج عصب VII) می شود.
در موارد نادری در تزریقی بلاک شاخه تحت کاسه چشمی سوزن از کانال تحث کاسه چشمی عبور و وارد حدقه چشم و فلج عصب سوم شده است که در نتیجه حرکات کره چشم دچار اختلال می شود.
آمفیزم
بعلت انتشار هوا در فضاهای صورتی می باشد و در اثر عبور هوا از داخل کارپول به داخل نسوج و با دمیدن بیمار پس از تزریق که باعث عبور هوا از مجرای تزریق به داخل فضاهای صورتی می باشد.
سمیت آلرژیک موضعی
می تواند در اثر ریختن دارو بر روی پوست عارض شود.
شکستن کارپول
در اثر فشار شدید هنگام تزریق رخ می دهد و باید مراقب بود که به بیمار صدمه ای وارد نشود
ممنون که تا اینجا با ما همراه بودید. ضمنا اگر سوالی در ارتباط با موضوعات مطرح شده و یا هر موضوعی در این زمینه دارید، بدون خجالت از ما بپرسید. کارشناسان ما همیشه و 24 ساعت شبانه روز در دسترس و خدمت شما هستند. کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی رایا
سلام. خسته نباشید. یک هفته پیش به دلیل بد تزریق شدن سوزن به استخوان راست اخردهانم برخورد کرد و درد شدید گرفت.الان بعدیک هفته موقع بازوبسته کردن دهان و موقعی ک از خواب بیدار میشم درد داره. ایا خودش خوب میشه؟ مشکل جدی نیست؟
سلام. خسته نباشید. یک هفته پیش به دلیل بد تزریق شدن سوزن به استخوان راست اخردهانم برخورد کرد و درد شدید گرفت.الان بعدیک هفته موقع بازوبسته کردن دهان و موقعی ک از خواب بیدار میشم درد داره. ایا خودش خوب میشه؟ مشکل جدی نیست؟
سلام
من پارسال چند تا از دندون هامو ترمیم کردم و چند بار بیهوشی گرفتم ولی پس از چند وقت درد شدیدی در ناحیه فک و گوش داشتم و هنوز بی حسی دارم تو چانه و پرش لب دارم
سلام من به داروهای بی حسی آلرژی دارم ولی دکتر میگه تو روانی هستی آنا اینطور نیست من دچار آسم تنفسی و تپش قلب هستم هربار گه به دندانپزشکی میریم حالم بد میشه و خیلی ناخوشایند هست واسم دیروز دندان ۶ راست پر کردم حین تزریق تپش قلب داشتم و نفسم بند میومد حین کار و تزریق آمالگلم دچار بی حسی وز گز شدن هر دو دست تا ناحیه سینه شدم پاهام هم سر سده بودن میتونید راهنمایی کنید
در کلینیک دندانپزشکی رایا برای کودکان و بزرگسالانی که فوبیا دارند و یا به دلایل مختلف امکان انجام درمان در حالت عادی وجود ندارد،
دندانپزشکی در آرامبخشی یا سدیشن با مجوز رسمی و قانونی از وزارت بهداشت انجام میپذیرد.
سدیشن نوعی خواب عمیق است
که برخلاف بیهوشی هیچگونه عوارضی نداشته و بیمار درد احساس نمیکند و حتی از روند درمان چیزی بخاطر نخواهند داشت.
سلام.ممنونم از مطالب جالبتون.
سلام،
مدتی پیش برای ترمیم دندان به پزشک مراجعه کردم، تشخیص ایشان برای دندانی که هر پزشکی مشاهده کرد و گفته بود عصب کشی نداره، عصب کشی بود، متاسفانه منهم که از معرفی معتبر به ایشون مراجعه کرده بودم سر به تشخیص ایشان سپردم، ایشان پس از تزریق میزان بسیار زیادی داروی بیحسی در اعماق عجیبی که تابحال خود بنده مواجه نشده بودم با اینچنین تزریق نامعقول و نامعمولی بعد از سه دندون عصبکشی شده، تقریبا کل صورت بنده رو برای مدت بیش از نصف روز فلج کردند، بعد از گذشت مدت دوماه و اندی از عملیات پزشکیشان متوجه این شدم که اصلا ایشان دندان مورد نظر من را ترمیم نکردند و دندانی که اصلاموردی نداشته را دستکاری کردند، طبق استناد به عکس معتبر و بایگانی شده در سیستم خود مرکز رادیولوژی و عکسبرداری که من عکس دندانها را گرفتم، حال آنکه هنوز بعد از این مدت گاهی بخشی از صورت و اندامهای درونی بنده بیحس میشه، دچار سردردهای ناگهانی میشم، حتی با برخی مشکلات آمیزشی بلحاظ مسائل عصبی که پیشامد شده مواجه شدم، لطفا راهنمایی کنید، به چه صورت میتوانم این پزشک بیوجدان رو مورد تادیب قرار بدم تا لااقل با سلامت و جان مردم بازی نکنند و شخصیت اشخاص رو به تمسخر نگیرند؟