در ابتدا به اثرات لیزر روی بافت های سخت دندان (مینای دندان و عاج) و سپس به امکان افزایش مقاومت در برابر پوسیدگی در دندانی که تحت تابش لیزر گرفته است، می پردازیم
محققین زیادی اثرات لیزر روی بافتهای دندان را مورد بررسی قرار داده اند، اثرات حاصله به چند فاکتور بستگی دارد، از جمله: توان و دانسیته دستگاه مدت زمان تایش، نوع لیزر بکار رفته (پیوسته یا ضربانی ). لیزرهای بکار رفته با توان بالا موجب پیدایش ضایعاتی در مینا و عاج می شود، حال آنکه دندان های تحت تابش لیزر با توان پایین، خواصی را نشان می دهند که مبین افزایش مقاومتشان در برابر پوسیدگی می باشد. مطالعات زیادی بر روی اثرات لیزر Co2 بر بافت دندانی صورت گرفته است چنانچه در یک مطالعه از لیزر جهت تابش استفاده شد. این لیزر با موج پیوسته سبب ایجاد ضایعات گردید که درون کریترها مینا بصورت گچی سفید درآمده بود، در عین حال ترک های قابل ملاحظه ای در طرف داخل ضایعه در مپنا ایجاد شده بود، اندازه این ضایعات استخوانی 2 تا 5 میلیمتر بود.
تاثیر لیزر بر مینایی دندان
مینای دندان به دلیل داشتن سطح صاف و صیقلی منعکس کننده. مقاومت زیادی در مقابل تابش لیزر از خود نشان می دهد و حتی با انرژی بالا نیز یک حفره کوچک در سطح مینا تشکیل میشود تابش یک ثانیه ای لیزر با موج پیوسته سبب ایجاد ضایعات استخوانی می شود که منحصر به مینا بود ولی با ۳ ثانیه تابش به نواحی عمیقتر و عاج گسترش میافت.
به هر حال استفاده از توانهای پایین تر و لیزرهای ضربانی احتمال پیدایش ترک در مینا و عاج را کاهش میدهد.
بررسیها نشان میدهد که سطح مینایی که تحت تابش لیزر کم توان قرار گرفته نسبت به مینای مجاور (که تحت تایش قرار نگرفته ) هموژن تر و صاف تر میباشد. بنظر میرسد که یکنواختی سطح مینا ناشی از بهتر شدن نظم و ترتیب کریستالها و از بین رفتن الگوی ذاتی کریستالهای مینایی که حاوی نواحی ضعیف و شکننده است، میباشد. در عمق ناحیه تماس لیزر با مینا و عاج نوارهای هایپر مینرالیزه وجود داشت که در آنها عاج ومینا شامل درصد بیشتری از مواد معدنی بودند.
بررسی تحققیات در خصوص تاثیر لیزر بر تقویت دندان
تغییر در اجزاء معدنی عاج و مینا متعاقب تابش لیزر موضوع تحقیقات زیادی بوده است. بسیاری از این تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که میزان کلسیم و فسفر متعاقب تابش لیزر به مینا افزایش میابد و این نکته ممکن است ناشی از تشکیل مجدد کریستالهای هیدروکسی آپاتیت (HA) باشد که در حین تابش ایجاد میشود و یا اینکه ناشی از اثرات تابش لیزر بر اجزاء غیر معدنی منشورهای مینایی باشد، تبخیر آب و اجزاء آلی مینا و عاج میتواند دانسیته مواد معدنی را بالا ببرد.
اکثر محققینی که در این زمینه مطالعاتی داشته اند معتقدند تغییرات ساختمانی و ترکیبی متعاقب تابش لیزر به مینای دندان، روی میدهد. به گفته این دسته با بررسی که تابش اشعه لیزر ضربانی موجب ذوب سریع سطح مینا و تشکیل فازهای جدیدی از فسفات کلسیم میگردد
در طی فرآیند ثابش، مینای سطحی بطور موقت بعلت دانسیته بالای انرژی ذوب شده و حتی برخی مواد بخار میشوند. پالسهای متوالی سبب به خارج پرتاب شدن مواد سطحی ذوب شده میگردد. این مواد ذوب شده در طی ضربانهای متوالی روی سطح مینا متراکم میشود و سبب تغییر فازهای سطحی (تشکیل یک فاز آمورف و بی شکل) و ذوب شدن مواد سطحی و تشکیل کریستالهای جدید میگردد. اندازه این کریستالها حدود ۱۰ برابر کریستالهای طبیعی مینا میباشد. این ناحیه با ضخامتی حدود ۵ میکرومتر در خارجی ترین لایه مینا واقع شده است. در زیر این ناحیه ذوب شده حرارت به حدی میرسد که اجزاء آلی مینا را تحت تأثیر قرار میدهد. عمق این ناحیه تغییر ماهیت داده حدود ۲۰-۱۰ میکرومتر زیر سطح میناست و بسته به طول موج لیزر بکار گرفته شده ، فرق می کند.
Sogneas گزارش کرده بودند که تابش لیزر بر روی مبنای سالم سبب پیدایش یک اتصال شیشه ای شکل (Fusion) در مینا میگردد و این دندانها بطور موثر، مقاومت بیشتری را در مقابل دمینرالیزاسیون از خود نشان میدهند
خارج شدن مواد معدنی از لایه دندان را دمینرالیزاسیون می گویند.
این محققین نشان داده اند که مبنای سالم دندانی که در معرض اشعه لیزر CO2 با شدت 10 تا ۱۵ ژول بر متر مربع قرار گیرد، مقاومت بیشتری به پوسیدگی دندان در مقابل مینای لیزری نشده نشان می دهد. آنها از یک پریج ثابت طلا که طوری طراحی شده بود که دریچه ای برای قرار دادن نمونه های مینایی داشت، استفاده کردند و نمونه های مینایی برای ۵-۳ هفته در این حفرات قرار گرفته و توسط یک صفحه فلزی نازک از طلا روی آن پوشانده شد. فضای کوچک زیر این صفحه، بعنوان مکان مناسبی جهت تجمع پلاک میکروبی بود. (چرا که پلاک میکروپی از اساسی ترین عوامل لازم برای پوسیدگی دندان بشمار میرود.)
نتیجه ای که گرفته شد این بود که قسمتی از مینا که در معرض تابش لیزر CO2 قرار گرفته بود، دقیقا سالم مانده ولی نمونه های مینایی که تحت تابش لیزر قرار نگرفته بودند، پوسیدگی را نشان می دادند.
آزمایشات میکرو رادیوگرافی نشان میدهد که منشورهای مینایی در مینای لیزری شده متجانس تر و یکنواخت تر بوده و کمتر از مینای غیر لیزری توسط پلاک میکروبی تأثیر می پذیرد.
مشاهده شده که مینای دندان انسان توانایی جذب طول موجهای نزدیک به طول موج لیزر CO2 را دارد و این توانایی جذب، سطح جذب انرژی را افزایش داده و تلفات انرژی در طی انعکاس و انتقال را کاهش میدهد و این امر به ما اجازه میدهد که از شدت انرژی پایین تر در دندانپزشکی پیشگیری استفاده کنیم ولی قبل از اینکه کاربرد لیزر CO2 بطور گسترده ای در دندانپزشکی پیشگیری مورد ارزیابی و استفاده قرار گیرد، مطالعه بیشتری در کاربرد انواع دیگر لیزر لازم است همانطوریکه قبلا ذکر گردید مینایی که تحت تابش اشعه لیزر قرار گرفته خاصیت مقاومت در برابر پوسیدگی را از خود نشان می دهد
جمع بندی
در یک جمع بندی میتوان موارد ذیل را به عنوان اثرات لیزر بر مینا عنوان نمود
- کاهش نفوذپذیری مینا
- کاهش حلالیت مینا
- جذب فلوراید توسط مینا
- کاهش اتصال پلاکهای میکروبی به سطح دندان
- سخت تر شدن مینا و عاج به واسطه افزایش مواد معدنی
یکی از مکانیسمهای احتمالی مقاوم سازی اکتسابی مینای دندان در برابر اسید بوسیله تابش اشعه لیزر، ایجاد فضاهای خالی کوچک میباشد و بنظر میرسد که، در مینای لیزری شده هیچگونه محصول جدیدی بدست نمی آید و محتوای آب و کربناتها و مواد آلی در آن کاهش میابد. فضاهای خالی ذکر شده میتوانند بعنوان محل ذخیره ای برای یونهایی که در طی تهاجم اسیدی آزاد می شوند، عمل کنند. یعنی تعدادی از یونهای آزاد شده در مینای لیزری شده در این فضاهای خالی کوچک محبوس میشوند. در حالیکه در مینای لیزر نخورده، یونهای آزاد شده در محلول اطراف منتشر میشوند. این نظریه میتواند توضیحی راجع به مقاوم شدن مینای دندان نسبت به اسید پس از تابش اشعه لیزر باشد.
در هر حال مکانیسم و عامل تغییرات ایجاد شده در مینا هر چه که باشد نتیجه اش همانا مقاومتر شدن مینا و عاج در برابر پوسیدگی میباشد و از این واقعیت می توان در درمانهای پیشگیری استفاده نمود.
ممنون که تا اینجا با ما همراه بودید. ضمنا اگر سوالی در ارتباط با موضوعات مطرح شده و یا هر موضوعی در این زمینه دارید، بدون خجالت از ما بپرسید. کارشناسان ما همیشه و 24 ساعت شبانه روز در دسترس و خدمت شما هستند. کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی رایا
Leave A Comment